گاتر (Gutter) یا ناودان، عنصری مهم و کاربردی در طراحی ساختمان است که وظیفه‌ی هدایت آب باران از روی سقف به سمت زمین یا سیستم زهکشی را بر عهده دارد. گرچه در ظاهر، سیستم گاتر ساده به نظر می‌رسد، اما طراحی، انتخاب و نصب نادرست آن می‌تواند خسارات گسترده‌ای به ساختمان وارد کند. اشتباهاتی که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، می‌توانند باعث نشت آب، فرسایش فونداسیون، پوسیدگی سازه‌های چوبی، رشد قارچ و حتی افت زیبایی نمای بیرونی ساختمان شوند.
در این مقاله به بررسی ۵ اشتباه رایج در طراحی و اجرای گاتر می‌پردازیم که با اجتناب از آن‌ها، می‌توان عملکرد صحیح، ایمنی و دوام گاتر را تضمین کرد.
شیب نامناسب گاتر
یکی از رایج‌ترین و در عین حال مهم‌ترین اشتباهات در اجرای گاتر، عدم تنظیم صحیح شیب آن است. گاتر باید با یک شیب ملایم و یکنواخت (معمولاً حدود ۲ تا ۵ میلی‌متر در هر متر) نصب شود تا آب باران به راحتی به سمت لوله‌های پایین‌بر (داون‌پایپ) هدایت شود.
عواقب شیب نامناسب:
تجمع آب در گاتر و تشکیل برکه‌های کوچک
افزایش وزن گاتر و خم شدن یا جدا شدن آن از سقف
رشد جلبک و کپک به دلیل ماندن آب
عملکرد ضعیف در تخلیه سریع هنگام باران‌های شدید
راهکار: استفاده از تراز لیزری و تجربه فنی متخصص در هنگام نصب، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند.
نصب بیش از حد بلند یا کوتاه گاتر
اندازه‌گیری نادرست طول گاتر یکی دیگر از اشتباهاتی است که بر عملکرد سیستم زهکشی تأثیر مستقیم دارد. اگر گاتر کوتاه‌تر از لبه بام باشد، بخشی از آب از لبه عبور کرده و به دیوارها یا فونداسیون می‌ریزد. از طرفی، اگر گاتر بیش از حد جلو زده باشد، هم زیبایی نما را مختل می‌کند و هم ممکن است آب جمع‌شده به درستی وارد آن نشود.
راهکار:
استفاده از پلان سقف برای محاسبه دقیق طول گاتر
تطبیق موقعیت گاتر با شیب و ساختار سقف
هماهنگی با داون‌پایپ‌ها و دهانه‌های خروجی
انتخاب نادرست نوع یا جنس گاتر
هر نوع ساختمان بسته به نوع کاربری، اقلیم منطقه، میزان بارندگی و طراحی نما، به نوع خاصی از گاتر نیاز دارد. انتخاب گاتر با جنس ضعیف یا نامتناسب (مثلاً PVC در مناطق سردسیر) باعث ترک‌خوردگی، شکستگی یا تغییر رنگ آن در گذر زمان می‌شود.
مثال:
گاتر آلومینیومی برای ساختمان‌های مقاوم و تجاری مناسب است
گاتر استیل یا گالوانیزه در مناطق بارانی یا مرطوب عملکرد بهتری دارد
گاتر پیش‌ساخته برای نصب سریع و یکدست در پروژه‌های نوساز گزینه مناسبی است
در برخی موارد خاص مانند آشپزخانه‌های صنعتی یا آشپزخانه ویلاهای بزرگ، نیاز به نصب گاتر آشپزخانه مخصوص برای هدایت آب شست‌وشو یا بخار حاصل از تجهیزات نیز وجود دارد، که باید از متریال ضدزنگ و قابل شست‌وشو ساخته شده باشد.
عدم توجه به محل و تعداد خروجی‌های آب (داون‌پایپ)
طراحی غلط در تعداد یا محل نصب لوله‌های خروجی آب یکی از دلایل اصلی سرریز گاتر در هنگام بارندگی شدید است. اگر گاتر طولانی تنها به یک داون‌پایپ متصل باشد، حجم زیاد آب در مدت کوتاه تخلیه نمی‌شود و سرریز شده یا فشار بیش از حد به اتصال وارد می‌شود.
راهکار:
برای هر ۸ تا ۱۰ متر طول گاتر، حداقل یک خروجی در نظر بگیرید
خروجی‌ها باید در پایین‌ترین نقاط گاتر نصب شوند
از اتصال به سیستم زهکشی سطحی یا چاه جذبی اطمینان حاصل کنید
بی‌توجهی به نگهداری و تمیزکاری دوره‌ای
هیچ سیستمی بدون نگهداری منظم عملکرد طولانی‌مدت ندارد. گاترها نیز باید به‌طور مرتب از برگ، شاخه، خاک، گردوغبار و حتی فضولات پرندگان پاک‌سازی شوند. پر شدن گاتر از زباله باعث گرفتگی دهانه‌ها، سرریز آب و حتی خروج گاتر از جای خود می‌شود.
توصیه‌ها:
هر فصل یک‌بار گاتر را تمیز کنید (به‌خصوص پاییز)
از محافظ برگ (Leaf Guard) استفاده کنید
در صورت مشاهده زنگ‌زدگی، آن ناحیه را تعویض یا ترمیم کنید
نتیجه‌گیری
گاتر یک سیستم ساده اما حیاتی در سازه‌های ساختمانی است که عملکرد صحیح آن به عوامل متعددی بستگی دارد. از شیب گاتر گرفته تا نوع جنس، نحوه نصب، محل خروجی‌ها و نگهداری دوره‌ای — همگی نقش مهمی در کارایی این سیستم دارند. اشتباهاتی که در این مقاله بررسی شد، به ظاهر ساده‌اند، اما می‌توانند خسارت‌های جدی به ساختمان وارد کنند، از جمله:
نفوذ رطوبت به فونداسیون
تخریب نمای ساختمان
فرسایش محوطه اطراف
و حتی کاهش عمر سازه
در نتیجه، توصیه می‌شود در طراحی و اجرای گاتر حتماً از تیم‌های حرفه‌ای و باتجربه کمک بگیرید و با آگاهی از اشتباهات رایج، به عمر مفید و عملکرد صحیح ساختمان خود کمک کنید. همچنین در فضاهای خاص مانند آشپزخانه‌های صنعتی یا رستورانی، استفاده از گاترهای اختصاصی نظیر گاتر آشپزخانه ضروری بوده و باید متناسب با نیاز، طراحی و اجرا شود.
- ۰ ۰
- ۰ نظر